Nadciśnienie tętnicze jest jedną z najczęstszych chorób układu krążenia. Nieleczone nadciśnienie znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych powikłań sercowo-naczyniowych takich jak zawał serca, niewydolność serca, udar mózgu i zaburzenia rytmu serca. Pomiar ciśnienia w gabinecie lekarskim niekiedy staje się niewystarczający.

W takich sytuacjach wskazane jest całodobowe, automatyczne monitorowanie ciśnienia (ang. ambulatorybloodpressure monitoring – ABPM), określane często jako holter ciśnieniowy.

Pomiary wykonane tą techniką lepiej odzwierciedlają rzeczywiste wartości ciśnienia w trakcie normalnego funkcjonowania człowieka, trudne do uchwycenia podczas pojedynczych badań.
Pomiary dokonywane są poza środowiskiem medycznym (szpital, przychodnia), co umożliwia eliminację związanego z tym stresu, a także identyfikację chorych z tzw. „nadciśnieniem białego fartucha”, które nie wymaga leczenia. Badanie daje możliwość oceny dobowego profilu ciśnienia tętniczego, a zwłaszcza występowania nocnego obniżenia ciśnienia, co ma znaczący wpływ na sposób i skuteczność leczenia oraz ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych w przyszłości.

Na czym polega badanie?

Badanie polega na założeniu pacjentowi zestawu do całodobowej rejestracji ciśnienia tętniczego (minimalnego, maksymalnego i średniego) oraz częstości tętna. Zestaw składa się z rejestratora i mankietu. Rejestrator steruje pompowaniem mankietu i zapamiętuje wyniki pomiarów. Czas rejestracji wynosi 24 godziny. W tym czasie urządzenie dokonuje około 70 pomiarów ciśnienia i tętna. Zazwyczaj pomiary dokonywane są co 15 minut w ciągu dnia i co pół godziny w nocy. Większość urządzeń wyposażonych jest także w przycisk umożliwiający dokonanie pomiaru ciśnienia na żądanie pacjenta, np. w momencie występowania dolegliwości. Po 24 godzinach rejestrator jest zdejmowany i podłączany do komputera. Uzyskane wyniki są analizowane przy pomocy odpowiedniego oprogramowania, a następnie oceniane przez lekarza.

Badanie nie powinno być wykonywane w trakcie infekcji, przeziębienia czy innych ostrych chorób zapalnych, a fakt ich istnienia należy zgłosić lekarzowi przed badaniem. Może to zafałszować wyniki.

Jak przygotować się do badania?

• założyć koszulkę z krótkim rękawem oraz luźne okrycie wierzchnie z szerokim rękawem
• przed założeniem rejestratora w przychodni należy odpocząć 15 minut
• przed badaniem pacjent przyjmuje wszystkie leki, które standardowo zażywa
• przed badaniem (co najmniej 24h) nie należy spożywać alkoholu

O czym należy pamiętać w trakcie badania?

Nie wolno brać prysznica ani kąpieli (aby nie zamoczyć elementów zestawu).
Rejestracja ciśnienia dokonywana jest podczas zwykłej aktywności pacjenta, który może w tym czasie pracować i wykonywać wszystkie codzienne czynności. Należy jednak unikać ekstremalnych wysiłków fizycznych (np. trening na siłowni czy jogging), a jeśli nie da się tego uniknąć, należy zanotować, jaka to była aktywność i o której godzinie. W czasie badania należy unikać pracy i wysiłków mogących uszkodzić urządzenie.

Po uruchomieniu urządzenia przyciski (oprócz „czerwonego” przycisku dodatkowego pomiaru) i menu blokują się aż do momentu wyciągnięcia baterii i zakończenie monitorowania.

W zależności od ustawień na monitorze holtera przy każdym pomiarze (napompowaniu mankietu) widać lub nie wynik ciśnienia tętniczego i częstości tętna.

Pomiary dokonywane są zwykle w dwóch porach: w ciągu dnia w godzinach 6-22 (co 15 min.), w nocy w godzinach 22-6 (co 30 min.), ewentualnie: w godzinach 7-23 i 23-7 (zależnie od aktywności pacjenta).

W razie poluzowania/konieczności czasowego zdjęcia mankietu należy go poprawić/ponownie założyć zgodnie z pouczeniem (oraz odnotować ten fakt). Mankiet nie może być przekładany z jednego ramienia na drugie. W przypadku odczuwania bólu ramienia, pojawienia się obrzęku lub zasinienia ręki, rejestrację należy przerwać (zdejmując mankiet z ramienia i wyciągając baterie z rejestratora).
W trakcie pomiaru (gdy mankiet zaczyna się napompowywać) należy wyprostować łokieć i rozluźnić kończynę. Pomiar na ręce ugiętej w łokciu czy napiętych mięśniach kończyny będzie nieskuteczny, aparat wychwyci ten fakt i po 3 minutach ponownie napompuje mankiet (należy się to tego pomiaru przygotować). Jeśli chory uzna, że dany pomiar ciśnienia tętniczego nie był właściwy czy skuteczny, powinien nacisnąć „czerwony” przycisk na aparacie, co spowoduje dodatkowy pomiar ciśnienia (mankiet pompuje się od razu po jego naciśnięciu, więc chory naciskając przycisk musi być gotowy do pomiaru). Zbyt dużo nieudanych pomiarów spowoduje konieczność powtórzenia badania.

W momencie pomiaru nie należy rozmawiać. Śpiąc nie należy kłaść się na kończynie, na której założony jest mankiet.

Należy prowadzić dzienniczek badania, w którym zapisywane będą wykonywane czynności i czas ich trwania, jak również występujące dolegliwości, odnotowywane godziny spożywania posiłków, snu i przebudzenia oraz nazwy, dawki i godziny przyjmowania leków.

Po zakończeniu monitorowania (to jest: po upływie około 24h od założenia aparatu) należy zgłosić się do przychodni celem zdjęcia rejestratora lub, jeśli nie jest to możliwe, należy samemu zdjąć mankiet z ramienia i wyciągnąć baterie z rejestratora. Następnie należy umówić się na odebranie wyniku (jego odczytanie wymaga czasu)i ewentualną konsultację kardiologiczną, podczas której wynik zostanie wydany i omówiony.